Dieta bezglutenowa to w ostatnich latach jedna z najbardziej modnych i pożądanych diet wśród różnych grup konsumentów. Trudno znaleźć osobę, która choćby przez krótki okres nie próbowała odstawić ze swojej codziennej diety wszędobylskiego glutenu.

Jednak czym tak naprawdę jest gluten?

Gluten jest mieszanką białek roślinnych gluteniny i gliadyny, występującą w ziarnach pszenicy, żyta oraz jęczmienia . Dodatkowo do grupy ziaren glutenowych zaliczamy owies, jednak coraz częściej uznaje się, że białko w nim zawarte- awenina nie wywołuje reakcji alergicznej w celiakii tak jak pszenica, żyto czy jęczmień, wiele osób coraz częściej stosuje produkty z certyfikowanego bezglutenowego owsa.

Gluten jest głównym składnikiem odpowiadającym za prawidłową teksturę pieczywa i wypieków cukierniczych. Dzięki jego obecności chleb i inne wyroby piekarnicze są elastyczne, pulchne, dłużej utrzymują świeżość.

Dieta bezglutenowa dedykowana jest przede wszystkim grupie pacjentów z genetyczną, autoimmunologiczną chorobą o nazwie celiakia lub inaczej choroba trzewna. Kilkanaście lat wstecz uważano, że celiakia jest w największym stopniu chorobą małych dzieci, jednak obecnie chorobę trzewną diagnozuje się coraz częściej w grupie wiekowej pacjentów 25-50 lat. W przypadku celiakii nawet najmniejsze ilości glutenu działają toksycznie na kosmki jelitowe, co prowadzi do ich zaniku a co za tym idzie dochodzi do zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, bardzo często rozwija się anemia, pogarsza się morfologia ogólna, mogą występować biegunki.

Objawy celiakii mogą być bardzo szerokie oraz niespecyficzne, dlatego też diagnostyka tej chory ciągle jest bardzo trudna. Objawy mogą być wielonarządowe np. spadek masy ciała, osteoporoza, otępienie, zaburzenia ze strony układu neurologicznego, współtowarzysząca cukrzyca typu I i wiele innych.

Dieta bezglutenowa, pomimo wielu ograniczeń, może być skomponowana smacznie oraz pełnowartościowo. Mamy wiele naturalnie bezglutenowych produktów, które możemy wprowadzać do diety zamiast pszenicy, żyta oraz jęczmienia.

Zaliczamy do nich:

– wszystkiego rodzaje ryżu
– kasza gryczana
– kasza jaglana
– komosa ryżowa
– ziarna amarantusa
– soczewica, soja i nasiona innych roślin strączkowych
– makarony z mąk z ziaren niezawierających glutenu: makaron ryżowy, gryczany, z groszku, soczewicy i inne
– sorgo
– teff
– maniok, ziemniaki, bataty
– owoce i warzywa w formie nieprzetworzonej
– mięso, ryby, jaja w formie nieprzetworzonej
– nieprzetworzony naturalny nabiał
– olej roślinne

Należy pamiętać o tym, że pomimo iż naturalnie wiele produktów nie zawiera w składzie glutenu, do ich przetworzenia jest on dodawany. Wiele jogurtów owocowych, smakowych, przetwory mięsne typu kiełbasy, pasztety i inne tego rodzaju produkty maja dodatek mąki pszennej, skrobi modyfikowanej lub po prostu dodatek czystego glutenu aby uzyskać lepszy smak, aromat oraz konsystencję produktu. Także wszelkie produkty w proszku typu instant, gotowe sosy, buliony, majonez także zawierają gluten.

Osoby chorujące na celiakię powinny wybierać produkty oznaczone znakiem przekreślonego kłosa, ponieważ zawierają one mniej niż 20 mikrogramów glutenu na 1 kilogram danego produkty spożywczego.

Międzynarodowy Licencjowany Znak Żywności Bezglutenowej:

Listę producentów oraz produktów oznaczonych logiem przekreślonego kłosa można znaleźć na stronie internetowej Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej celiakia.pl

Na tej samej stronie dostępny jest także wykaz lokali gastronomicznych, które serwują dania bezglutenowe.

Czy dieta bezglutenowa ma zastosowanie tylko w celiakii?

Celiakia jest głównym schorzenie, które wymaga ścisłej diety bezglutenowej, jednak nie tylko. Ostatnie badania jednoznacznie określają skuteczność zastosowania diety bez glutenu w chorobie Hashimoto, czyli autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy. Eliminując gluten z diety wykluczamy główny czynnik prozapalny, którego obecność nasila procesy chorobowe. Wyeliminowanie glutenu z diety zaleca się także w innych chorobach z autoagresji np. Chorobie Leśniowskiego- Crohna oraz niektórych innych schorzeniach jak np. autyzm, cukrzyca typu I, wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Dodatkowo dietę eliminująca gluten stosuje się u osób z alergią na pszenicę oraz nieceliakalną nadwrażliwość na gluten (NCGS)

Podsumowując dieta bezglutenowa ma sens przede wszystkim u osób ze stwierdzoną celiakią lub inną chorobą, która predysponuje do jej stosowania. Nie ma konkretnego powodu do stosowania ścisłej diety bezglutenowej u zdrowych osób. Niektórzy wiążą dietę bezglutenową  z szybszym procesem redukcji masy ciała, jednak stwierdzenie te jest mylne, ponieważ to nie odstawienie samego glutenu się z tym wiąże, a odstawienie przetworzonych produktów z pszenicy.